Оюун ухааны дихотоми

Оройн хүрдний 3-р дэлбээ – ШУУД ТОГТООХ ОРОН ЗАЙ Баруун тархинд байрлах оройн хүрдний 3-р дэлбээ нь ҮЙЛ ЯВДЛЫГ ТОГТООХ, ЦЭЭЖЛЭХ чадамжийг хариуцдаг. Энэ чадамжинд ГЭМТЭЛ гарвал хүн юм тогтоохоо больж, мартамхай болно. Таван мэдрэхүйн үр дүнг эрэмбэ дараалалгүйгээр хадгална. Барьсан тавьснаа санадаггүй хүмүүсийн энэ хүрд гэмтсэн байдаг гэсэн үг юм. Тэд юмаа хаана тавьснаа санахын тулд тархиндаа эрэмбэ дараалалгүйгээр хадгалагдсан үйл явдлын дарааллыг санах гэж хүчилдэг. Энэ хүрд хүнд гэмтсэн бол үйл явдлыг санахгүй байх нь ч бий. Мартамхай болсон хүмүүс тэгвэл үүнийгээ яаж засах вэ гэж бодож байгаа байх. Өнөөдрийг хүртэл бичсэн, өмнөх бичвэрүүдийг уншсан, ойлгосон хүн бол, хүрд бүрийн тусгайлан хариуцах чадамжууд хүн бүрт байдаг, харин тухайн хүний төрөлх чадамж нь буюу давамгайлах хүрд нь аль вэ гэдгээс шалтгаалаад эдгээр чадамжууд харилцан адилгүй байдаг гэдгийг ойлгосон байх. Тэгэхээр эдгээр бичвэрүүдийг цааш нь уншиж, өөрийн төрөлх чадамж, давамгайлах хүрдээ мэдэж авсаны...

Оройн хүрдний 2 дугаар дэлбээ – СЭТГЭЛ НЭГТГЭХ ЧАДАМЖ Сэтгэл нэгтгэх чадамж нь хүн, амьтдын сэтгэл хөдлөлд зөв дүн шинжилгээ өгөн үнэлж, цэгнэхийг хариуцдаг. Сайн муу хоёрыг зөв үнэлэх, нэгжлэн үнэлэх, цэгцлэх, хэд нь сайн, хэнд нь муу байгааг ойлгож мэдэх чадамжтай, илүү ойлголцлын шинж чанартай байдаг байна. Өөрөөр хэлбэл энэ хүрдний үйл ажиллагаагаар хүн бусад хүний сэтгэл, сэтгэл хөдлөлийг таних чадамжтай болдог байна. Хүний сэтгэл гэдэг зүйл тархинаас гардаггүй болохыг хүн бүр өөр дээрээ мэдэрч чадах байх. Тархиныхаа гаргасан шийдвэрт сэтгэл нь өвдөж үзээгүй хүн байдаггүй байх. Адаглаад л ажилдаа явах гээд гарах үед араас хүүхэд уйлаад үлдэхэд цээжинд нэг юм базлаад, буцаж чирээд оруулчих гээд л байдаг. Даанч тархи гуай “Ажилдаа яв. ХОЦОРЛОО” гэж команд өгөөд л, сэтгэл “ ЭЭ Л ДЭЭ, ЭЭ Л ДЭЭ” гэсээр, эргэн эргэн харсаар гардаг шүү дээ. “Яах вээ, яг ХОЦОРЛОО Л ДОО” гэж хэлсээр гарах үед сэтгэл чаргууцалдаж, тархины командын араас сэтгэлийн үгээ чирж дагуулсан байгааг харж байг...

Өмнөх бичвэрээс анзаарсан бол “авир тархинд болхи, залхуу, бардамнал, шантрал, атаархал, тогтворгүй байдал гэсэн авируудыг тус тусад нь хариуцдаг 6 ХҮРД байдаг” гэж бичсэн байсныг санаж байгаа биз ээ. Эдгээр авируудыг өдөөснөөр хүний авир тархи илүүтэй идэвхжиж, айдас, эргэлзээ, уур бухимдал, алив муу муухайг зүрх сэтгэл, тархи оюунд өөгшүүлэн бодуулж, хийх үйлдэл, хөгжин дэвшихүйд дөнгө болж байдаг гэдэг. Тэгвэл авир тархиа идэвхжүүлэхгүйгээр дарах арга нь УРД ТАРХИА хөгжүүлэх, сайтар ажиллуулах юм. Энэхүү бичвэртээ УРД буюу ИХ ТАРХИНЫ тухайд мөн ХҮРД гэдэг ухагдахуунаар тайлбарлан бичих болно. Шинжлэх ухаанд хүний хөдөлгөөн, сэтгэн бодох үйл ажиллагааны гол хэсэг, рефлекст үйл ажиллагааг их тархины дээд гадна давхарга хариуцдаг гэж бичсэн байдаг юм билээ. Тэгвэл одоо миний бичих ТИТЭМ буюу ОРОЙН ХҮРДний байршил яг л тэнд, “гавлын чанх оройд, их зулайд байрладаг энэхүү хүрд нь хүний үг яриа, үйлдэл хөдөлгөөн, сэтгэл хөдлөлийг хариуцсан байдаг” гэсэн нь шинжлэх ухаанаар тодорхойлс...

Тэр баруун зүүн хэсэгтэй. Хатгаж өвдөхөөр нь эм ууж, доргивол бариулна. Миний толгой мөн хэрнээ заримдаа биш ч юм шиг. Тэр үнэхээр ойлгомжгүй. Гэнэт шинэ гайхалтай санаа олоод ирдэг ч удалгүй бүтэхгүй гээд тэр чигт нь орхидог. Ямар сайндаа аль багаасаа "Толгойгоо мартаад ирэхгүй яасан юм бэ" гэж хэлүүлээгүй хүн үнэндээ цөөхөн.  Саяхан даа, нэг фб найз маань гадаадад насанд хүрээгүй гэмт хэрэгтнүүдийг мэргэжилтнүүд арын тархи нь урд тархинаасаа илүү хөгжсөн гэж дүгнэсэн байдаг тухай бичсэн байсан юм. Энэ үнэний ортой, ортойгоор барах уу, үнэн байж мэдэх юм гэсэн бодол өмнө уншиж байсан номын мэдээлэлтэй холбогдон төрсөн билээ... Сарын өмнө л “Хүмүүс яагаад ийм аймшигтай гэмт хэрэг хийнэ вэ? Хүчирхийлэлтэй киноноос боллоо” гэж халаглан бичиж байсныхаа үндэслэлтэй байж болох шалтгааныг олчихоод та бүхэнтэй хуваалцаж байна. Сэдвийн маань гол зүйл нь УРД (ИХ) ТАРХИ болон АРД (АРЫН) ТАРХИ юм. Гэхдээ анагаахын шинжлэх ухааны талаас нь тархины хэлбэр хэмжээ, жинг нь биш, бас өнө...

Ихэнх хүмүүс Сүнслэг оршихуйг Шашинтай эсвэл нууцлаг, ер бусын зүйл гэж андуурдаг.  Шашин ба Сүнслэг оршихуй хоёрын дараах долоон ялгаа танд Сүнслэг оршихуй гэж юу болохыг танихад тусална. 1.Шашин таныг тушдаг- Сүнслэг оршихуй таныг чөлөөлдөг Шашин таныг үзэл суртал, тодорхой дүрмийг мөрд гэж хэлэх ба, үгүй бол та ямар нэг байдлаар шийтгэгдэх болно гэдэг. Сүнслэг оршихуй та юуг зөв гэж мэдэрч байгаагаа буюу зүрх сэтгэлээ дагах боломж олгоно. Энэ нь таныг энэ л зөв, хүн бүр адилхан тул та үүнийг дагах ёстой гэсэн юутай ч уяхгүй, харин таны яг үнэндээ, мөн чанартаа хэн бэ гэдгийг чинь илрүүлж чөлөөлж өгдөг. Тэнгэрлэг хүн байхын тулд юуг эрхэмлэх нь бүхэлдээ таны сонголтоос шалтгаална. 2. Шашин таныг айдсаар зовооно– Сүнслэг оршихуй танд яаж эр зоригтой байхыг харуулна Шашин таныг юунаас айж явахыг тань болон Үйлийн үрийг хэлж өгдөг. Сүнслэг оршихуй таныг алив үйлдийн үр дагаврыг мэддэг болгоно, гэхдээ таныг айдаст төвлөрүүлэхийг хүсддэггүй. Энэ оршихуй бол т...

Админ миний бие энэ удаад өөрийн шамддаг бясалгалыг та бүхэнтэй хуваалцахаар бэлтгэлээ. Энэ бол Випашяна юм. Монгол улсад 1997 онд байгуулагдсанаас хойш 20 жилийг үдэж байна. "Монголын Випашяна бясалгагчдын клуб" групп хуудас нь өдгөө 10 мянган бясалгагчид, сонирхогчтой. Миний мэдэхээр жил бүрийн хаврын дулаанаас намрын сүүл хүртэлх хугацаанд олон түмэн хүн цугласан хэрнээ нам гүм байдаг ганц л газар бий. Тэр нь Дхамма Махаана төв.  Өөр хаана ч тийм байхгүй биз ээ. Тэнд хэн нэгэн ямар нэгэн шашны суртал ухаалгад итгэсэндээ бус эрт цагт хааны агь хэмээгддэг байсан бурхан багшийн гэгээрсэн аргыг өөрийн биеэр хэрэгжүүлэхээр очдог нь илэрхий. Тэнд лам, бөө, христ, загалмайтан, исламын шашинтай хүнтэй хүртэл тааралдах нь энгийн зүйл юм. Шашин эс шүтдэг нь ч ихээхэн зорьдог. Мөн гадны улсуудаас хүртэл зорьж ирэх нь олон. Учир нь Випашяна бол дээрх олон төрлийн хүмүүсийн гэгээрсэн практик арга юм. Та ч би ч адил тэгш хэмжээгээр амар амгаланг хүртэх эрхтэй. Тэрхүү эрхээ мартс...