Оюун ухааны дихотоми

Оройн хүрдний 3-р дэлбээ – ШУУД ТОГТООХ ОРОН ЗАЙ Баруун тархинд байрлах оройн хүрдний 3-р дэлбээ нь ҮЙЛ ЯВДЛЫГ ТОГТООХ, ЦЭЭЖЛЭХ чадамжийг хариуцдаг. Энэ чадамжинд ГЭМТЭЛ гарвал хүн юм тогтоохоо больж, мартамхай болно. Таван мэдрэхүйн үр дүнг эрэмбэ дараалалгүйгээр хадгална. Барьсан тавьснаа санадаггүй хүмүүсийн энэ хүрд гэмтсэн байдаг гэсэн үг юм. Тэд юмаа хаана тавьснаа санахын тулд тархиндаа эрэмбэ дараалалгүйгээр хадгалагдсан үйл явдлын дарааллыг санах гэж хүчилдэг. Энэ хүрд хүнд гэмтсэн бол үйл явдлыг санахгүй байх нь ч бий. Мартамхай болсон хүмүүс тэгвэл үүнийгээ яаж засах вэ гэж бодож байгаа байх. Өнөөдрийг хүртэл бичсэн, өмнөх бичвэрүүдийг уншсан, ойлгосон хүн бол, хүрд бүрийн тусгайлан хариуцах чадамжууд хүн бүрт байдаг, харин тухайн хүний төрөлх чадамж нь буюу давамгайлах хүрд нь аль вэ гэдгээс шалтгаалаад эдгээр чадамжууд харилцан адилгүй байдаг гэдгийг ойлгосон байх. Тэгэхээр эдгээр бичвэрүүдийг цааш нь уншиж, өөрийн төрөлх чадамж, давамгайлах хүрдээ мэдэж авсаны...

Оройн хүрдний 2 дугаар дэлбээ – СЭТГЭЛ НЭГТГЭХ ЧАДАМЖ Сэтгэл нэгтгэх чадамж нь хүн, амьтдын сэтгэл хөдлөлд зөв дүн шинжилгээ өгөн үнэлж, цэгнэхийг хариуцдаг. Сайн муу хоёрыг зөв үнэлэх, нэгжлэн үнэлэх, цэгцлэх, хэд нь сайн, хэнд нь муу байгааг ойлгож мэдэх чадамжтай, илүү ойлголцлын шинж чанартай байдаг байна. Өөрөөр хэлбэл энэ хүрдний үйл ажиллагаагаар хүн бусад хүний сэтгэл, сэтгэл хөдлөлийг таних чадамжтай болдог байна. Хүний сэтгэл гэдэг зүйл тархинаас гардаггүй болохыг хүн бүр өөр дээрээ мэдэрч чадах байх. Тархиныхаа гаргасан шийдвэрт сэтгэл нь өвдөж үзээгүй хүн байдаггүй байх. Адаглаад л ажилдаа явах гээд гарах үед араас хүүхэд уйлаад үлдэхэд цээжинд нэг юм базлаад, буцаж чирээд оруулчих гээд л байдаг. Даанч тархи гуай “Ажилдаа яв. ХОЦОРЛОО” гэж команд өгөөд л, сэтгэл “ ЭЭ Л ДЭЭ, ЭЭ Л ДЭЭ” гэсээр, эргэн эргэн харсаар гардаг шүү дээ. “Яах вээ, яг ХОЦОРЛОО Л ДОО” гэж хэлсээр гарах үед сэтгэл чаргууцалдаж, тархины командын араас сэтгэлийн үгээ чирж дагуулсан байгааг харж байг...

Өмнөх бичвэрээс анзаарсан бол “авир тархинд болхи, залхуу, бардамнал, шантрал, атаархал, тогтворгүй байдал гэсэн авируудыг тус тусад нь хариуцдаг 6 ХҮРД байдаг” гэж бичсэн байсныг санаж байгаа биз ээ. Эдгээр авируудыг өдөөснөөр хүний авир тархи илүүтэй идэвхжиж, айдас, эргэлзээ, уур бухимдал, алив муу муухайг зүрх сэтгэл, тархи оюунд өөгшүүлэн бодуулж, хийх үйлдэл, хөгжин дэвшихүйд дөнгө болж байдаг гэдэг. Тэгвэл авир тархиа идэвхжүүлэхгүйгээр дарах арга нь УРД ТАРХИА хөгжүүлэх, сайтар ажиллуулах юм. Энэхүү бичвэртээ УРД буюу ИХ ТАРХИНЫ тухайд мөн ХҮРД гэдэг ухагдахуунаар тайлбарлан бичих болно. Шинжлэх ухаанд хүний хөдөлгөөн, сэтгэн бодох үйл ажиллагааны гол хэсэг, рефлекст үйл ажиллагааг их тархины дээд гадна давхарга хариуцдаг гэж бичсэн байдаг юм билээ. Тэгвэл одоо миний бичих ТИТЭМ буюу ОРОЙН ХҮРДний байршил яг л тэнд, “гавлын чанх оройд, их зулайд байрладаг энэхүү хүрд нь хүний үг яриа, үйлдэл хөдөлгөөн, сэтгэл хөдлөлийг хариуцсан байдаг” гэсэн нь шинжлэх ухаанаар тодорхойлс...